Türkiye’de patates konusunda faaliyet gösteren ilk ve tek konu araştırma enstitü olduğunu belirten Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürü Uğur Pırlak; “ Ülkemizde üretim sistemimize giren yerli ve milli patates çeşitlerimizin olmaması büyük bir sıkıntın olarak karşımıza çıkıyordu. Bu noktada enstitümüz devreye girerek yaptığı ıslah çalışmalar neticesinde 2019 yılı itibariyle 10 yerli ve milli patates çeşidini ülke tarımına kazandırdık. Akabinde 2 çeşidimiz ise hali hazırda tescil aşamasındadır. Biz sadece yemeklik ve sanayilik patates çeşidi geliştirmekle kalmıyoruz aynı zamanda hastalıklara dayanıklı çeşitleri de geliştirmeye çalışıyoruz. Enstitüde ıslah ve genetik bölümünde moleküler markörler kullanılarak yaptığımız çalışmalarda yani patatesin DNA'sını inleyerek yaptığımız çalışmalarla birlikte şuanda birçok hastalığa dayanıklı yerli ve milli patates çeşitlerimizi ülke tarımına kazandırmayı hedefliyoruz. Bu bağlamda ilk etapta patates siğil hastalığına karşı 2 yerli ve milli çeşidimi geliştirdik. İleride tescile sunacağız. Bunun yanında patatesin en önemli ana hastalıklarından olan Patates mildiyösü virüs hastalıklarından patates Y virüsü, X virüsü ve patates yaprak kıvırcıklığı virüslerine karşı da hali hazırda DNA düzeyinde çalışarak üreticilerimizin bu hastalıklara dayanıklı çeşitlerimizin buluşmasını sağlamak için elimizden geleni yapıyoruz” dedi.
Enstitü Islah Genetik Bölüm Başkanı Levent Abdullah Ünlenen patatesin gen kaynağının asıl itibariyle Güney Amerika olduğunu söyledi.
Patates ıslah çalışmalarında Avrupa ülkelerinde olduğu gibi Türkiye'de de aynı metot ve yöntem uygulandığını belirten Ünlenen, Bugün Avrupa ülkelerinde geliştirilerek ülkemize gelen çeşitlerle geliştirme aşamasında uygulanan ıslah aşamasında uygulanan metotlar neyse biz de aynı metotları uyguluyoruz.
Biz 2005-2006 yıllarında ıslah çalışmalarına başladığımızda bölge çiftçilerimizin önemli sorunlarına eğildik. Öncelikli problemimiz ilk aşamada yüksek verimli çeşitler elde etmekti. Zaman içerisinde bu yüksek verimli çeşitlilerin yanı sıra bölge çiftçilerimizin özellikle tohumluk üretiminde patates Y virisü, patates yaprak kıvırcıklığı virüsü hastalıkları mildiyö hatalığı gibi değişik hastalıklarla sıkıntılar olduğunu gördük. Bu hastalıklardan korunmak için çiftçilerimiz mücadele yapmaktaydılar. Büyük oranda tarım ilaçları kullanmaktaydılar. Biz ıslah çalışmalarımızı belli bir tarihten sonra son 5 yıldır markör yardımıyla seleksiyon aşamasına geçirdik. Bugün Avrupa ülkelerinin çoğunda bile bu çalışmalar yapılmamaktadır. Biz daha kısa sürede bu çalışmalara adapte olduk ve elimizde çok sayıda genotip bulunmaktadır. Bu gen kaynakları da ayrıca korunmaktadır.
Patatesin gen kaynaklarından dayanıklı olan çeşitlerle bölge çiftçilerimizin kabul ettiği yüksek verimli çeşitler ıslah yöntemiyle melezlenmektedir. Daha sona bunların hastalıklara karşı dayanıklı olanları moleküler markörler yöntemiyle seçilmektedir. Şu an için enstitüde yapılan çalışmalar sonucunda özellikle Y virüsüne dayanıklı yeni çeşitler elde edilmiştir. Önümüzdeki yıllarda tescil ettirilecektir. Diğer çalışmalarımız ise mevcut elimizde gen kaynakları kullanılarak hali hazırda bölgemizde yine problem olan nematod hastalıklarına dayanıklı yerli ve milli çeşitler geliştirme çalışmaları yürütülmektedir. Gen çalışmaları yapıldığı zaman görülecektir ki bitkilerde dayanıklılık yönüyle pek çok hastalığa dayanıklı yönleri bulunmaktadır. Yeter ki bunları tespit edebilecek teknolojiniz ve personeliniz bulunsun. Enstitümüzde de bu alt yapı oluşturulmuştur mevcut imkânlarımız dahilinde de biz bu hastalık ve zararlara karşı dayanıklılık genlerini tam yerlerini moleküler markörlerle belirleme çalışmaları yürütmekteyiz. Önümüzdeki yıllarda da bu çalışmalar hız kazanarak ülkemizdeki çiftçilere pek çok hastalığa karşı ilaç kullanmadan yerli çeşitleri geliştirerek onların hizmetine sunacağız” diye konuştu.
