Mensubu olduğumuz, güzel ahlâk dini İslamiyet’in kitabı Kur’an-ı Kerim’de Yüce Allah, Alak Suresi’nin ilk beş ayetinden itibaren bize şöyle sesleniyor:
"1- Oku! Yaratan Rabbinin adıyla oku!
Evet, okumak insanlara mahsus eylemlerin şüphesiz ki en faydalılarındandır. Öyle olmasaydı âlemleri yaratan Allah bize daha ilk seslenişinde “Oku!” diye seslenir miydi?
Okumak kendini bilmenin yolu. Aydınlanmanın yolu. Gönlü gıdalandırmanın yolu. İnsan eğitilmeye elverişli ve eğitilmeye mecbur yaratılmış. Okumak ise eğitimde her kapıyı açan anahtara benzemekte.
Okumak aydınlanmaktır. Okumak yıkanmaktır. Aydın insan olmak ne güzel. Arif insan olmak ne güzel. Ruha can suyu vermek ne güzel. Okumak ne güzel. Gönlümüz ölmeden yetişin imdadımıza kitaplar.
Okumak sudan, ekmekten çok daha büyük bir ihtiyaç insan için. Ava gidip avlanamayan insanlar olduğu gibi, okudukları halde okumanın hâsıl ettiği güzellikleri yaşayamıyorsak ne önemi var okumanın.
Nasıl okumak diye de soralım kendimize, nasıl okumak?
Okumak gönlümüze umut tohumları ekmek olmalı. Okumak kendini bilmek için olmalı. Rabbini bilmek için olmalı. Dünyayı cennet kılmak için olmalı.
Gönül insanı, Anadolu ereni Yunus Emre, okumak ile kendini bilmenin sırrını iç içe anlatır şu satırlarda:
İlim ilim bilmektir,
İlim kendin bilmektir.
Sen kendini bilmezsen,
Ya nice okumaktır?
Okumaktan mani ne?
Kişi Hakkı bilmektir.
Çün okudun bilemedin,
Ha bir kuru emektir.
Okudum bildim deme,
Çok taat kıldım deme.
Eğer hak bilmez isen,
Abes yere yelmektir
Dört kitabın manası,
Bellidir bir elifte.
Sen elifi bilmezsin,
Bu nice okumaktır?
Yiğirmi dokuz hece,
Okursun uçtan uca.
Sen elif dersin hoca,
Mânâsı ne demektir?
Okumalıyım, okumalıyız. Ancak şunu da unutmamalıyım, okumakla bitmiyor iş. Ne kadar okuduğumdan daha çok ne kadar etkilendiğim önemli. Benim okumam güzel ahlak için olmalı.
Okumak bize öz eleştiri imkânı sunarsa bu okuma güzel ahlak içindir. Güzel ahlak için okumalıyız. Sadece bilgi yükümüzü artırmak için mi okuyalım?
Bizim okumamız, kitapların leziz sofrasından doymak için olmalı. Kitapların leziz sofrasına oturmalıyız. Bizim okumamız bilgi yüklenmek için olmamalı, sadece hamallığa soyunmak, taşınanın kıymetini anlamamaktır. Ben ambarı doldurayım. Biri gelir bu ambarda birikeni sofralara taşır, diye düşünmek nefsimizi nasipsiz kılmaktır.
Okumak sadece harfi, sayfayı, kitabı değil; âlemi, ânı, adâbı okumaktır.
Okumak dediğin cehalet çöllerinde, ilim pınarlarından tecelli suyunu yudumlamaktır.
Harfsiz, cümlesiz, yazısız okumak. Okumak değildir sancısız ve sızısız okumak.
İç âlemlerinde volkanlar söndürür gibi, ağrılarını dindirir gibi okumak…
Kitaplar meyveli ağaçlardır ama seçici olmamız da gerekli. Bu hassasiyeti göstermeye gayret etmeliyiz. Ehil kişilerle istişare etmeyi unutmamalı. Hz Ali de demiyor mu ki“İlim bir nokta idi, cahiller onu çoğalttı.”
Ne diyordu Cemil Meriç: “Kitap, zekâyı kibarlaştırır.”
İnsan doğuyor. Bebeklik ve çocukluk evreleri geçtiğinde, kendisi ve çevresiyle ilgili düşünmeye başlıyor. Kitap okuyan bir genç ile okumayan bir gencin derdi bir olur mu? Tabi ki olmaz. Hayatta yaşadığımız sıkıntılar benliğimizi, güzel dertler de zekâmızı törpüler, kibarlaştırır. Okuyan kişinin derdi naif, ince bir hâl alır. Dertli okuyan, hatta derdi okuyan kişi, artık okumaktan da öte tefekkür etmeye başlar.
Evet, okumalıyız. Eğer ki okumasaydık bize seslenen şairleri nasıl duyacaktık.
Nasıl duyacaktık,
"Ulur aya karşı kirli çakallar,
Ürkek ürkek bakar tavşanlar dağa.
Mona Rosa bugün bende bir hal var.
Yağmur iri iri düşer toprağa,
Ulur aya karşı kirli çakallar."
Diyen Sezai Karakoç'u nasıl duyacaktık?
"Ya bütün şairler seni sevmiş, ya da bütün şiirlerde ben seni buluyorum!" diye haykıran Erdem Beyazıt'ı.
Nerden bilecektik Abdurrahim Karakoç’un Hasan’a Yazdığı Mektupların, aslında bize yazıldığını.
Okumak iptilâ idi. Bu aşksızlıktan kaskatı kesilmiş kalabalık şehirlerin ortasında Mecnun olmak, kitapların sahrasında Leylâ’yı aramaya koyulmaktı.
Okumalıydık. Çünkü okumazsak içimizdeki yemyeşil çimenliklere su verecek bir Su Kasidesi’nden haberimiz olmazdı.
Kubbede kalanın ancak hoş bir seda olduğunu biz kitaplardan öğrenmemiş miydik?
Koşmalıydık kitaplara. Bu çağın karanlığına kandil yakan Cemil Meriçler, Nurettin Topçular, İsmet Özeller, Erol Güngörler, Necip Fazıllar, Mehmet Akifler, Sezai Karakoçlar ve adını sayamadığımız yüzlerce insandan ışık almaktı okumak.
“Sen kuş olur gidersin, bir trenle.” demişti Cahit Zarifoğlu. Ve peşi sıra “Ben sana mecburum, bilemezsin” diye haykırmıştı Atilla İlhan.
Karacaoğlan, Aşık Veysel, Koç Köroğlu, Dadaloğlu, daha nicesi.
Okumakla dalmıştık nice insanların gönül deryasına.
"Okumak başlı başına bir iptilâdır, müptelâlara selam olsun." diyor, konuşmamı Abdurahim Karakoç’un güzel bir şiiri ile sonlandırmak istiyorum:
Canlı bir kitapsın, yazarı Mevla
Açık dur, kitaplar seni okusun
Yüzünde şavklansın nazarı Mevla
Eğilsin mehtaplar seni okusun
Kasırga ol, döne döne zikir et
Her nefese on bin misli şükür et
Şüphe burgacında Hakk'ı fikir et
Uyansın girdaplar seni okusun
Erisin geceler gündüze gel ki
Kalmasın tek engel bir düze gel ki
Secdede Rabbin'leyüzyüze gel ki
Minberler, mihraplar seni okusun
Ezelin, ebedin şifresi sende
Menfinin, müsbetin şifresi sende
Çözülsen de olur, çözülmesen de
Sorular, cevaplar seni okusun
Aşktan, estetikten, ahenkten yana
Şiir, resim, müzik imrensin sana
Camiler, sebiller gelsin lisana
Hayırlar, sevaplar seni okusun
Bedenin coğrafya, tarihtir dünün
Ayrı ayrı sayfa, saatin, günün
Dört kapısı açık dursun gönlünün
Âlimler, erbaplar seni okusun
Nefret boşta kalsın, aşk ile dol da
Işık, kılavuz ol, gittiğin yolda
Kur'an'dan feyz alana bir mektup ol da
Yazdığın kitaplar seni okusun
Ali Rıza Kaçıkcı
