Kale'de Mahsun Bir Sonbahar ve Hüzünlü Muhtar Fişleri

Alper Göncü yazdı ; Belki de yarın bugünden daha güzel olacaktır.

KÜLTÜR 30.09.2021, 23:23 30.09.2021, 23:30 Faruk
Kale'de Mahsun Bir Sonbahar ve Hüzünlü Muhtar Fişleri

Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürü Alper GÖNCÜ yazdı

İnsan mekânı, mekân ise insanı dönüştürüyor. Hayat denen ırmakta akıp giden ömrümüz anılar denizine kavuştuğunda geriye yüzümüzde gamzelenen bir küçük tebessüm kalıyor.

Hayatın sert esen rüzgârları karşısında bir gazel gibi savrulan ruhum şimdi Niğde’nin kalbi gibi duran “Kale” ye düşüyor, zihnime buraya dair anılar üşüşüyor. Çocukluk yıllarıma dair anıların başlıca mekânlarından biri olan, Niğde’nin kadim yerleşim alanı Kale Mahallesi, şimdilerde derin bir sessizliğe bürünmüş halde dönüşümün başlayacağı günü bekliyor.

O vakitler, şehrin en civcivli yeri, Niğdelilerle Çukurovalı yaylacıların harman olduğu, İstasyon Parkı ile Alaeddin Tepesiydi. Buradaki çay bahçelerinde semaverden doldurulan çaya peksimet banmak, çekirdek çitleyip yarenlik etmek özellikle yaz akşamlarında pek keyifli olur, tahta sandalyelere oturarak gazoz içer, 45’lik plâklardan Ali Ercan dinlerdik.

Televizyonun hayatımıza henüz girmediği yıllarda yaz akşamları ya sinemaya gider ya da ailecek parka gelirdik.  Buradaki kırık dökük salıncaklarda sallanır, yuvarlak betonlara basarak ıslanmadan karşı tarafa geçtiğimiz süs havuzunda oynar, “Cihannüma” denilen noktadan Niğde manzarasını seyre dalardık. İlerleyen yıllarda Perşembe pazarına inen yokuştan tornetle (Bilyalı) inmek en büyük eğlencemiz olmuştu. Kimi vakitler yokuş bitimindeki virajı alamayarak bodoslama duvara veya duvar dibindeki karpuz sergisine dalar, pazarcıların hışmına uğrardık.  

Kimi zamanlar; Başaran hocanın ninesi Sabire halamın, cümle kapısı büyük bir avluya açılan eski evine giderdik. Beden denilen; Kale’nin Güney cephesindeki Bekir Ballı yokuşu ile İstasyona bakan, muşamba ve yün halı kokan bu evin balkonuna ürpertiyle adım atar, aşağı bakmaya korktuğum gıcırtılı tahta balkondan İtulutmaz manzarasına dalar giderdim. Gün akşama kavuşur, dağlara kızıllık çökerken kuşlar yuvaya döner, uzaklardan yük katarının tiz düdüğü duyulur, buharlı lokomotifin kara dumanı, Çimento Fabrikasının griliğine karışıp kavaklıkların öte tarafına savrulurdu.

Niğde’nin tarihi ve kültürel dokusunu gelecek kuşaklara taşıyacak, şehri cazibe merkezi haline getirecek;  Alaeddin Tepesi-Kale Projesinde yıkımların başlaması için artık gün sayılıyor. Belediyemizin bu geniş çaplı projesi hayata geçtiğinde Kale bölgesindeki tarihi ve kültürel doku büyük ölçüde muhafaza edilmiş olacak. Sonradan inşa edilen beton binaların yerine yapılacak evler de yöre mimarisi esas alınarak taştan inşa edilecek.  Tescilli olan binalar muhakkak surette korunacak.

Bölgede kamulaştırma işlemleri tamamlanıp evlerin tamamı boşaltıldı. Koruma Kurulu’ndan da proje onayı alındı. Buradaki ev ve mahzenlerin bir bölümünü birkaç gün üst üste gezerek saha çalışması yaptık.

Kimi evler, Moğol istilâsı öncesinde acilen boşaltılmışçasına öylesine bırakılmış, bazı odalar ise çul çaput, sandık sepet doluydu. Gündelik hayatın sıradan gerçekleriyle uyumlu eşyadan bazıları;  pijama, atlet, Cızlaved, mest, takke, pabuç, baston, sibek, lazımlık, düdük, çorap, hamam tası, asker aynası, tarak, kırık oyuncak, kurumuş kundura cilâsı, kerata, Vita kutusu, ibrik ve de hurdacının, deşiricinin almaya tenezzül etmediği evrak- metruke, soluk fotoğraf, mektup, maarif takvimi, öğrenci karnesi gibi objeler buradaki yaşanmışlığın en bariz kalıntıları olarak göze çarpmaktaydı.  

Kapısı ve pencere demirleri sökülmüş evlerden birinde ortalığa saçılmış vaziyette bulduğumuz Muhtar Beyan Fişleri, beni Osmanlı’nın Temettuat defterlerini bulmuşçasına sevindirdi. Mahalle sakinlerinin kayıtlarının tutulduğu fotoğraflı sicil fişleri, şimdilerde yıkılmayı bekleyen evlerden kimlerin gelip kimlerin geçtiğini gözler önüne seriyor, evlerin kira olup olmadığını, aile reisinin aylık gelirini, hane halkının özlük bilgileri ile evde bulunan radyo ve televizyonun markasına kadar bilgiler ihtiva ediyordu.

Duvarlarda hat sanatının zarif örneklerine rastlarım diye hayal ettiğim kimi eski evlerde ise karşıma çıkan Ferdi Tayfur, İzzet Altınmeşe ve Küçük Ceylan posterleri beni hayatın gerçekleriyle yüzleştirdi.

Kale Mahallesi dönüşürken Bakü’deki Şirvanşahlar Sarayı- İçeri Şeher bölgesi aklıma geldi. Buradaki atölyeler, kafeler, müzeler arasında en çok minyatür kitaplar müzesi ilgimi çekmişti. Kale dönüşümünde antikacı, halıcı, sivil toplum örgütü idare merkezi, mimarlık büroları, resim, heykel, geleneksel el sanatları, tahta kaşık bağlama atölyeleri, halı-kilim-bakır turistik eşya satanlar ile dönerci, limonata ve dondurmacılar, macuncular, gözleme ve dürümcüler, Niğde lezzet durakları ile özel müzelere de yer verilmesi memleketin hayrına olacaktır.

Kalenin hüzünlü sonbaharında güzel bir temaşa ile hüzünlü muhtar fişlerini, düğün davetiyelerini Kent Müzesi envanterine kazandırdık.  Damlardaki yuvak, kırmızı desti, sandık, sepet, küp, kürek hepsini emanete aldık. Almaya da devam ediyor, geçmişi inşa etmeye çalışıyoruz.  Belki de yarın bugünden daha güzel olacaktır.

Kaynak: TİYO AJANS
Yorumlar (3)
Vatandaş 1 yıl önce
TURİZM KÖYÜ YEŞİLBURÇ
Derenin başlangıcından sonuna kadar 12 km yürüyüş parkuru ve vadi manzaralı seyir terası, seyir köprüsü ve kentsel sit alanı mastır planı çalışmalar var. Bu yürüyüş parkurunun 2 ve 3’üncü etabı ve dere ıslahı yapılması güzel olur. Belirli yerlere dinleme alanları yapılır. Yeşilburç vadi görselliği, yürüyüş rotası, konaklama yerleri, suyu, doğa güzelliği, seyir terası ve seyir köprüsüyle mükemmel olacaktır. Yeşilburç kentsel sit alanına mastır imar planı uygulanması gerekir. Ayrıca kentsel sit alandaki konaklar tescilli olmasından yıkılıyor. Bu konaklar restore edilerek butik otel olarak turizme kazandırmamız gerekir.
Bir zamanlar kale 12 ay önce
Naklen hırsızlar medyada yayınlandı. Hırsızların neler götürdüğünün envanteri varmı?
Önceden güvenlik alınamazmıyıdı?
Moğul istilası gibi boşaltmak yerine 1. Derece sit alanında paletli kepçe ile yıkım yapılır mı? Devasa kepçelerin yer altına verdiği zararın envanteri çıktımı ? vs vs, kalenin altı üstünden daha değerlidir.
niğdeli 12 ay önce
müdürüm gene harikasınız
banner832
Günün Anketi Tümü
BOR'da Hangi Yatırım Gerçekleştirilmeli... Geliştirilmeli...
BOR'da Hangi Yatırım Gerçekleştirilmeli... Geliştirilmeli...
Günün Karikatürü Tümü
Namaz Vakti 22 Mart 2023
İmsak
Güneş
Öğle
İkindi
Akşam
Yatsı
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 25 60
2. Fenerbahçe 24 54
3. Beşiktaş 25 49
4. A.Demirspor 25 45
5. Trabzonspor 25 44
6. Başakşehir 24 41
7. Kayserispor 25 38
8. Konyaspor 25 34
9. Karagümrük 24 31
10. Antalyaspor 25 28
11. Alanyaspor 25 28
12. Sivasspor 25 27
13. Kasımpaşa 25 26
14. Gaziantep FK 25 25
15. Ankaragücü 24 25
16. İstanbulspor 24 24
17. Giresunspor 24 23
18. Hatayspor 24 23
19. Ümraniye 25 22
Takımlar O P
1. Samsunspor 26 54
2. Eyüpspor 26 53
3. Pendikspor 26 47
4. Rizespor 25 46
5. Keçiörengücü 26 46
6. Sakaryaspor 26 46
7. Bodrumspor 26 41
8. Manisa FK 25 39
9. Boluspor 25 38
10. Bandırmaspor 25 37
11. Göztepe 25 35
12. Tuzlaspor 26 28
13. Altay 26 25
14. Adanaspor 26 25
15. Erzurumspor 25 24
16. Altınordu 25 20
17. Gençlerbirliği 25 17
18. Denizlispor 26 17
19. Yeni Malatyaspor 26 16
Takımlar O P
1. Arsenal 28 69
2. M.City 27 61
3. M. United 26 50
4. Tottenham 28 49
5. Newcastle 26 47
6. Liverpool 26 42
7. Brighton 25 42
8. Brentford 27 42
9. Fulham 27 39
10. Chelsea 27 38
11. Aston Villa 27 38
12. Crystal Palace 28 27
13. Wolves 28 27
14. Leeds United 27 26
15. Everton 28 26
16. Nottingham Forest 27 26
17. Leicester City 27 25
18. West Ham United 26 24
19. Bournemouth 27 24
20. Southampton 28 23
Takımlar O P
1. Barcelona 26 68
2. Real Madrid 26 56
3. Atletico Madrid 26 51
4. Real Sociedad 26 48
5. Real Betis 26 45
6. Villarreal 26 41
7. Athletic Bilbao 26 36
8. Rayo Vallecano 26 36
9. Osasuna 26 34
10. Celta Vigo 26 34
11. Mallorca 26 32
12. Girona 26 31
13. Getafe 26 29
14. Sevilla 26 28
15. Cadiz 26 28
16. Real Valladolid 26 28
17. Espanyol 26 27
18. Valencia 26 26
19. Almeria 26 26
20. Elche 26 13

Gelişmelerden Haberdar Olun

@