Niğde şehrinin bilinen ilk ismi Nahita'dır.
Bu isim ilk olarak Aktaş Kasabasında bulunan bugün Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenen Hitit yazısıyla yazılmış Andaval Kitabesi’nde karşımıza çıkmaktadır.
Bu kitabenin bir kopyasıda Niğde müzesinde sergilenmektedir.
Kitabede Nahitiya ismi şöyle geçmektedir. “Ben Saruvannis Nahitiya(Niğde) Şehrinin yönetici ve efendisiyim”
Burada Nahitiya kentinin efendisi” olarak bahsi geçen kişinin Tuwana kralı olduğu ve Warpalawa’dan önce hüküm sürdüğü bilinmektedir.
Nahitiya; Hitit'lerde ay tanrıçası “Anahita”nın adıdır. Niğde'nin adı; Med ve Pers imparatorlukları döneminde “Nahida”, Eski Yunanlılarda “Nikita”, Romalılarda, Nahita, Bizans'ta “Nahida-Negide-Negite”, Selçuklu devrinde “Nakita-Nikite-Nigite-Nekide-Nikte”, Osmanlılar'da ise Nikte-Nigde Cumhuriyet Dönemi’nde ise “Niğde” halini almıştır
Selçuklular döneminde önemli bir konumda olan Niğde Darul Pehlivaniye ve Darul Maşukiye lakaplarıyla anılmıştır. Darul Pehlivaniye "pehlivanlar yurdu" Darul Maşukiye ise "aşıklar yurdu" anlamına gelmektedir.
Tarihin aynalarına dönüp baktığımızda Niğde'nin müstakil bir şehir olarak kurulduğu zamanda dünya üzerinde henüz Londra Paris ve Berlin gibi şehirler yoktu. Niğde tarihinin yanında Amerika daha dünkü çocuktur diyebiliriz.
Niğde'nin bağrında Hitit Asur Firig Pers ve Roma medeniyetlerinin izi durmaktadır. Bu topraklarda Büyük İskender'in ayak izleri vardır. Bugün bile Selçuklu'nun İlhanlı'nın Eretna beyliğinin Danişmendlilerin Karamanoğullarının ve Osmanlı'nın hatırası gürül gürül çağlamaktadır.
İftiyan tümülüsünde ve Tyana'da tarihi yeniden yazacak izler ve işaretler çıkarılmayı beklemektedir.
Harun Reşit döneminde fethedilen ve bir cami yaptırılan Tyana anadoludaki ilk islam şehirlerinden birisidir. Bugün Göllüdağın üstünde izleri duran Tabal krallığına ait eski şehrin ne kadar haşmetli bir şehir olduğunu Niğde müzesinde sergilenen kapı arslanlarından anlayabiliriz.
Geçmişin ihtişamlı sayfaları arasında adını altın harflerle yazdıran Niğde günümüzde binlerce yılın birikimi olan kültürü ve tarihiyle keşfedilmeyi bekleyen bir konumdadır. İnancımız tamdırki önümüzdeki yıllarda layık olduğu ihtişama yeniden kavuşacaktır.
Mehmet Baş
Kaynaklar:
Faruk Yılmaz: İlkçağdan günümüze Niğde Tarihi
Albert Gabriel:Niğde Tarihi
Avram Galandi:Niğde ve Bor tarihi
1973 Niğde il yıllığı
Niğde İl kültür müdürlüğü sitesi
Niğde Müzesi