26 Şubat 1992 tarihinde, Sovyet ordusunun desteğindeki Ermenistan kuvvetleri, Azerbaycan’ın Hocalı kentine girerek 613 Azerbaycan Türkünü katletmişlerdir. Yarın, (26 Şubat 2012) Ermenistan’ın Azerbaycan’ın Hocalı kentinde yaptığı katliamın yirminci yıldönümü. Ancak Azeri Türkünün yaşadığı katliam ve zulüm sadece Hocalı ile sınırlı değildir. 1900’lü yılların başına kadar uzanmaktadır. Azerbaycan Türklerinin Ermeniler tarafından ilk soykırıma uğradıkları ve göçe zorlandıkları tarih 1905-1907 yılları arasındadır. İşte Hocalı katliamına gelene kadar yaşanan olayların kısa sıralaması:
1919 Ağustos; Nahçıvan ve Şerür çevresindeki 45 köye Ermeniler askeri birlikler ile hücum etmişler ve demiryolu boyuna yakın köyleri, zırhlı vagonlardan ateş altına almışlardır.
6 Nisan 1920; Ermeniler, Zengezor, Ordubad, Vedi bölgelerindeki İslam köylerine, saldırarak, ağır bir zulüm ve vahşet uygulamışlardır.
16 Nisan 1920; Gece, Ermeniler Erivan şehrinin 15 dakika ötesindeki Haçaparak köyündeki Müslüman halka saldırmış ve toplu bir kıyım uygulamaya kalkışmıştır. Bu vahşetten kaçmayı başaramayan 6 erkek, kamalarla öldürülmüştür. Evler talan edilmiş, kadın ve kızlar tecavüz edildikten sonra yakılarak öldürülmüşlerdir.
Mayıs 1920; Ermeniler, Erivan'da Uluhanlı yanındaki Karadağlı İslam köyünün halkını zorla yerlerinden çıkararak, eşyalarını yağmalamış ve kendilerini göçe mecbur etmişlerdir.
23-24 Mayıs 1920; Gece, 300'den fazla Ermeni süvarisi, Uluhanlı'nın 5 km. kuzeyinde Cebeçalı köyünü sarmış, eli silah tutan Müslümanları bir araya toplayarak bunların hepsini süngüden geçirmişlerdir.
27 Haziran 1920; Gece, Erivan'da Hacıbayram ve Haberbegli köylerine baskın yapan Ermeniler, halkın malları ile eşyasını yağmalamış, birçoğunu öldürmüş; baskından kurtulan az bir kısmı da, Aras ırmağından güneye geçerken, Ermenilerin baskını üzerine boğulmuşlardır. Ayrıca; Azerbaycan ve başka yerlere gitmek üzere, Erivan'daki Azerbaycan Elçisi'nin verdiği pasaportu taşıyarak Erivan yanlarından trenle Gence'ye giden 500 Müslüman, Gümrü yakınında vagonlardan indirilmiş ve tamamı katledilmiştir.
Ermenilerin Azerbaycan Türklerine yaptıkları soykırım, işkence, göç ve daha pek çok zulüm, Sovyetler Birliği’nin de desteğini alarak 1945 yılından günümüze kadar devam etmiştir.
1990 yılı başlarında Ermenistan’da yaşayan 186 bin Azeri Türkü Azerbaycan’a göç etmeye zorlanmıştır.
Ekim 1991; İlk Azeri köyü Ermenilerce ele geçirilmiştir.
25-26 Şubat 1992 Hocalı Katliamı; Katliam, Rus askerlerinin de desteğiyle, 25–26 Şubat 1992’de Hocalı’ya ulaşan Ermeni kuvvetlerince gerçekleştirilmiştir. Rusya olaylarla ilgisinin olmadığını iddia etse de, Rus ordusuna ait 366. alayın 1991’in sonbaharından beri Ermenilerin safında savaştığı, alaydan kaçan dört askerce doğrulanmıştır. Saldırıda katledilenlerin sayısı resmi rakamlara göre 613 kişi olmakla birlikte katledilen Azeri Türkünün 1300 kişi olduğu söylenmektedir. Ayrıca katliamda Hocalı’da yaşayan Ahıska Türklerinin de evlerinde yakılarak öldürüldüğü bilinmektedir. Katliamın ilk gecesinde sekiz aile bütün fertleriyle öldürülmüş, 700’den fazla çocuk anne ya da babasını kaybetmiştir. Yaralılar ise 1.000’in üzerindedir. Katliama tanık olan bir gazeteci, yaşananları şu şekilde aktarmaktadır:
“Dağlık Karabağ’ın Hocalı kentinin düşüşünü bir gün boyunca yaşadım. Görüntülerle belgeledim ve video çekimleriyle bir günde 1.300 Azerbaycan Türk’ünün Ermeni çetecilerce öldürülüşünü bütün dünyaya duyurdum. Hocalı katliamı anlatılamaz bir vahşetti. Azerbaycan yönetimi ve Cumhurbaşkanı Ayaz Mütellibov, olayı dört gün boyunca kamuoyundan gizlemeye çalıştılar. Bütün Azerbaycan şok olmuştu. Ermeni bıçaklarından, kurşunlarından kurtulmayı başaranlar; kadınlar, çocuklar, ihtiyarlar karlı dağlarda tipi altında Agdam’a gelmeyi başardıklarında çoğunun ayakları donmuştu. Bazılarının ayakları ise kangrenden dolayı kesilmişti. Ermeniler vahşetin her türlüsünü sanki ibret olsun, örnek olsun diye yapmışlardı. İhtiyar dedelerin, yaşlı anaların yüzleri jiletlerle doğranmış, genç kadınların göğüsleri peynir gibi kesilmiş, bebeklerin kafa derileri yüzülmüştü. Hocalı ile Agdam arasındaki 12 kilometrelik orman boyunca cesetler dizilmişti.”
Ermenistan Komünist Parti başkanı Arutunyan’ın 1945 yılında Dağlık Karabağ'ın Ermenistan’a verilmesi konusunda Stalin'e yazdığı mektup ile başlayan toprak talebi, günümüzde Hocalı katliamı ve Dağlık Karabağ’ın işgali ile şimdilik son bulmuştur. Stalin döneminde 150 bin Azeri Türkü öz yurtlarından kovulmuştur.
1927-1988 döneminde 1,5 milyon Azeri Türkü yurtlarından kovulmuş, yerlerine Ermeniler yerleştirilmiştir. Asrın başlarında 9 bin kilometre kare olan Ermenistan yüzölçümü, 1988 yılına gelindiğinde 29,8 bin kilometre kareye ulaşmıştır. Yani 20 bin kilometre kare Azeri toprağı Rusya’nın da desteğiyle Ermeni topraklarına katılmıştır. Ayrıca Dağlık Karabağ’da halen işgal altındadır.
Tarih boyunca Türk ve Müslüman katliamlarına göz yuman insan hakları savunucusu medeni Batı, Hocalı’da da üç maymunu oynamıştır. Azeri Türkünün öz torpağı olan Karabağ’ın işgaline de göz yummaktadır. Türkiye Ermenistan’ın Karabağ’ı işgali nedeniyle Ermenistan ile paylaştığı sınırını kapatmış ve bir daha da açmamıştır.
Bir şey daha; Hocalı katliamını gerçekleştiren Ermenistan kuvvetlerinin komutanlardan biri, Bugünkü Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan’dır…
*
Fransa’nın sözde soykırım inkâr yasasını kabul etmesinin de etkisiyle, bu yıl katliamın yirminci yıldönümü nedeniyle Türkiye’nin dört bir yanında çeşitli anma etkinlikleri düzenleniyor, sayfalar dolusu ilanlar veriliyor. Hocalı katliamı Türkiye’de unutulmuyor, unutturulmuyor…
Kardeş Azerbaycan’ın kederini paylaşıyor, başta Anadolu Türkleri olmak üzere, tüm Türk ve Müslüman coğrafyalarında (Çin Halk Cumhuriyeti içerisinde yaşayan Uygur Türkleri’de dâhil olmak üzere) yaşanan soykırımları, zulüm ve işkenceleri unutmayacağımızı, unutturmayacağımızı bir kez daha tarihin önünde tekrarlamayı bir görev biliyoruz…
Kaynak: Doç. Dr. Yasin Aslan, "Ermenistan Tarihi Yol Ayrımında", www.azerbaycan.ihh.org.tr, www.ermenisorunu.gen.tr
