Ülke genelinde çok il girişinde o yerleşim yeri ile özdeşleşen olayları simgeleyen yapıtlar vardır. Kimi yerde koyun, kimi yerde keçi, kimi yerde boğa ya da at vb ile bir olay ve konu anımsatılmaya çalışılır.
Niğde ilinde bu yönlü anlatısı olan en önemli olay “Geçti Bor’un Pazarı Sür Eşeğini Niğde’ye” deyişidir.
Tarih boyunca Niğde ili farklı özellikleri yanında ünlü pazarları ile de bilinir.
Hatta “Geçti Bor’un Pazarı, Sür eşeğini” deyişi geç kalan bir pazarcının anlatısı olarak çok kullanılan bir atasözüne dönüşmesi ile ünlenmiştir.
Niğde için sembolleşen bu sözden yola çıkarak Niğde ilinde bir yapıtın yapılması isteği genelde vardır.
Bor ilçesinin 1980 lerde yapılan logosunda merkep üzerinde vatandaş logosu vardı. Bir ara değişeceği sözleri çıkınca genelde tepki oluştu. Güzel bir figür ile yapılmış bu sembolün değişmemesi istendi.
Son durum ne? Açıkçası sormadım ama Arkeolog Mustafa Eryaman’dan bir mesaj aldım. Niğde-Bor arası Derbent Kavşağında sözü anımsatacak bir yapıtın ilginç olabileceğini yazmıştı.
Niğde’de yeni düzenleme yapılan Derbent kavşağına bir ay kadar öncesinde konulan "saat kulesi" anıtı bir süre kaldıktan sonra belediyece tekrardan kaldırıldı.
Niğde ilinde görkemli bir saat kulesi Osmanlı döneminde yapılmıştı. O varken böylesi bir anıt gereksiz görenler çoktu.
Söz konusu saat kulesi gerek estetik, gerekse sanatsal yönden beğenilmedi. Kaldı ki sanatsal kaygıları taşısa bile zaten kentte orijinali saat kulesi görkemli bir güzellikti.
Arkeolog Mustafa Eryaman “Kenti ya da bir bölgeyi sembolize edecek sanatsal yapıtlarda ilk ve temel esas günümüzde olmayan ama kentle özdeşleşen geçmişte olan veya yaşayan zenginliklerle ele alınan bir yapıt olma zorunluluğu ve anlayışı doğru olandır.
Niğde iline girişi temsil eden ve Bor ile Niğde, arasında en etkili kavşak olan bu alana naçizane düşüncem dünya literatürüne girmiş olan malumunuz "Geçti Borun Pazarı Sür Eşeği Niğde’ye" sözünü ele alan ve bunu yorumlayan bir özgün yapıtın tunçtan.(plastik basit bir şeyle değilde)bu kavşağa yerleştirilmesidir.
Dünyaya mal olan ve ülkede bilinen ve kullanılan bu sözün bu kavşakta hayat bulması söz içinde anlam taşır. Bu sözde gerek ticaret, gerek zaman kavramı, gerekse planlama vs. gibi çokça anlam çıkmaktadır.
Şehre giren bir yabancıyı bu sözü barındıran bir yapıtla karşılanması insanlara bunu empoze etmesi güzel olacaktır.
Bu sözü ve bu sözü içine alacak bir sanatsal eserin bu kavşağa konulması hususunda gündem oluşturmalıdır.
Bu tarzdan oluşumları bütün illler kullanırken, kavşaklarımızda kentimizde dünyayla özdeşleşen bir sözü yorumlayacak eserimizin olamayışı üzmektedir. Böyle bir yapıt, bırakın dışarıdan gelecekleri ben gider önünde fotoğraf çekinirim. Oluşacak yapıtın yanına bu sözün ne anlam ifade ettiğine yönelik bilgilendirme de yapılabilir.” Dedi.
Bizde yıllarca konuyla ilgili yazdık. Anlattık. Niğde ilinde yerel önemli ürünlerin simgelerin anıtları olması gereğine değindik ama yukarıda da dediğim gibi Bor ilçesinde simge olan eşeğe binmiş vatandaş simgeden çıkarılıp yerine farklı figürlerin konulma isteği hafızamızda yeni. O nedenle Niğde bu tür bir yapıtı Derbente koyarmı?
Belki vesilesi biz oluruz. Akıllara gelirde yapalar.Yazmış olalım.
